Δημοσιονομικά πλεονάσματα και δημοκρατικό έλλειμμα

15.12.13


Η μετάδοση της διεθνούς οικονομικής κρίσης στην Ευρωζώνη, με αφετηρία την Ελλάδα, αποδείχθηκε αρκετή για να ξεκινήσει μια μεγάλη συζήτηση σχετικά με το πόσο ισχυρή είναι η δημοκρατική νομιμοποίηση των αποφάσεων που λήφθηκαν από το 2010 μέχρι και σήμερα από ευρωπαϊκά όργανα και θεσμούς με στόχο την αντιμετώπιση των έκτακτων δημοσιονομικών αναγκών που προέκυψαν ανά την Ευρώπη.

Η συζήτηση αυτή αφορά το λεγόμενο «δημοκρατικό έλλειμμα» (democratic deficit), μαζί με το οποίο προκύπτουν τα αληθινά μεγάλα ερωτήματα για την επόμενη μέρα της πιο ωραίας ουτοπίας του καιρού μας, της Ευρωζώνης και κατ’επέκταση της ίδιας της Ένωσης.

Η ευημερία και η αφθονία της πρώτης δεκαετίας του ευρώ κατάφεραν να κρύψουν κάτω από τα χαλί τα σημαντικά προβλήματα της αρχιτεκτονικής του ενιαίου νομίσματος. Πολύ νωρίς έγινε σαφές ότι η Ένωση δεν είχε προετοιμαστεί ποτέ για αληθινά έκτακτες πολιτικοοικονομικές συνθήκες. Όπως χαρακτηριστικά είχε τονίσει κατά το παρελθόν ο καθηγητής και πρώην επικεφαλής του Ινστιτούτου Bruegel, Jean Pisani-Ferry, η Ευρωζώνη είχε ουσιαστικά φροντίσει να λάβει μονάχα μέτρα αντιπυρικής προστασίας κι όταν χρειάστηκε δεν διέθετε ούτε έναν κανονικό πυροσβέστη για να σβήσει τη φωτιά σε πραγματικό χρόνο.

Ήδη πριν από την κρίση, η σύνδεση των εθνικών πολιτικών συστημάτων με τις Βρυξέλλες ήταν προβληματική και ιδιαίτερα «χαλαρή». Ιδιαίτερα στον Ευρωπαϊκό Νότο και κυρίως στην Ελλάδα, η λέξη «Ευρώπη» είχε ταυτιστεί με την πρωτεύουσα του Βελγίου όπου και κάθε τόσο κάποιοι συνεδρίαζαν εκεί κι απλώς αποφάσιζαν πόσα χρήματα θα μας στείλουν για διάφορες δράσεις, φυσικά χωρίς καμία σχετική υποχρέωση. Όταν -κακώς- νιώθεις ότι σου χαρίζουν λεφτά, είναι λογικό να μην ρωτάς ποιοι το αποφασίζουν και πως.

Οι έκτακτες περιστάσεις που προέκυψαν από τον άμεσο κίνδυνο μιας ελληνικής χρεοκοπίας της Ευρωζώνης κατέστησαν ακόμα πιο προβληματικό τον τρόπο λήψεως αποφάσεων από τη σκοπιά της δημοκρατικής νομιμοποίησης. Οι πλέον κρίσιμες και ιστορικές αποφάσεις της ευρωπαϊκής κρίσης ελήφθησαν είτε μονάχα σε επίπεδο υπουργών Οικονομικών είτε ακόμα χειρότερα σε επίπεδο ηγετών των πιο ισχυρών χωρών.

Αν το ενδιαφέρον των media αποτελεί ένα αξιόπιστο κριτήριο για τη σημασία διαφόρων συναντήσεων, αξίζει να καταγραφεί ότι σχεδόν το σύνολο των ανταποκριτών των ξένων ΜΜΕ στις Βρυξέλλες ασχολείται κυρίως με τις δηλώσεις Γερμανών και Γάλλων πολιτικών και δευτερευόντως με αποφάσεις Ευρωπαίων Επιτρόπων. Σχεδόν κανείς δεν ασχολείται με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του οποίου ο ρόλος θεωρείται από πολλούς «διακοσμητικός», παρά τη σημαντική αύξηση των αρμοδιοτήτων του με τη Συνθήκη της Λισαβόνας.

Διαβάστε τη συνέχεια της δικής μου συμμετοχή στη φετινή διοργάνωση των Dialoggers.eu εδώ με τη συνεισφορά της αντιπροέδρου του Ευρωκοινοβουλίου κ. Άννυς Ποδηματά και του κ. Γιάννη Κουτσομύτη.