Στην ελλιπή εφαρμογή του προγράμματος από τις ελληνικές κυβερνήσεις επιρρίπτει την ευθύνη για την πρωτοφανή ύφεση που χτύπησε την Ελλάδα και τη μέχρι σήμερα συνέχιση της κρίσης, ο διευθυντής του Κέντρου Ευρωπαϊκών Πολιτικών Μελετών (CEPS), Ντάνιελ Γκρος.
Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Παρατηρητήριο για την Κρίση και τη Χριστίνα Βασιλάκη, ο γνωστός οικονομολόγος προχώρησε σε μερικές ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις:
1. Μέχρι στιγμής έχουμε δει περισσότερη θεατρικότητα παρά μια πραγματική διαπραγμάτευση επί της ουσίας. Συμφωνία θα υπάρξει. Όλοι θα κάνουν λόγο για ένα νέο αναπτυξιακό σχέδιο για την Ελλάδα, το οποίο μάλιστα θα παρουσιαστεί ως επιτυχία αφού η έμφαση θα δίνεται επιτέλους στην ανάπτυξη. Η σκληρή πραγματικότητα για τον ελληνικό λαό, ωστόσο, είναι ότι ακόμη και έπειτα από έναν χρόνο από αυτές τις μεγάλες υποσχέσεις για ανάπτυξη, η δημόσια διοίκηση δεν θα λειτουργεί πλέον καλύτερα, η διαφθορά και η φοροδιαφυγή θα παραμείνουν στα ίδια επίπεδα και οι εξαγωγικές επιχειρήσεις θα αντιμετωπίζουν πολλές δυσκολίες. Επομένως, η χώρα δεν θα επιστρέψει στην ανάπτυξη.
2. Δεν βλέπω καμία συγκεκριμένη ένδειξη στη μάχη ενάντια στη φοροδιαφυγή. Τι σημαίνει άλλωστε καταπολέμηση της φοροδιαφυγής; Σαφώς και δεν αρκούν οι εύηχες ομιλίες στη Βουλή, αλλά στην ουσία χρειάζεται μια δημόσια διοίκηση που να λειτουργεί. Κι αυτό δεν είναι κάτι που μπορεί να γίνει εν μία νυκτί. Δεν είναι κάτι που μπορεί να το επιβάλει η Ευρώπη. Η ελληνική διοίκηση, τα ελληνικά υπουργεία, οι Έλληνες πολίτες θα πρέπει να το κατορθώσουν οι ίδιοι.
3. Τι σημαίνει «λιτότητα»; Ας πάρουμε για παράδειγμα μια οικογένεια η οποία ξοδεύει διαρκώς χρήματα προερχόμενα από τις πιστωτικές κάρτες της, οπότε και φτάνει κάποια στιγμή που η τράπεζα θα πει: «δεν μπορείτε πλέον να ξοδεύετε υπέρμετρα. Δεν χρειάζεται να αποπληρώσετε το χρέος σας, αλλά ούτε μπορείτε πλέον να έχετε νέες πιστώσεις. Θα πρέπει να ζήσετε με όσα κερδίζετε». Μπορούμε να μιλήσουμε για λιτότητα σε αυτή την περίπτωση;
4. Φυσικά και μπορείτε να πείτε ότι υπάρχουν πλέον λιγότερες διαθέσιμες θέσεις εργασίας. Αυτό είναι αλήθεια. Πολλές από τις θέσεις εργασίας που είχαν δημιουργηθεί μέχρι τώρα, ωστόσο, ήταν βασισμένες στις πιστωτικές κάρτες. Εν μέρει αφορούσαν τον κατασκευαστικό τομέα και εν μέρει την κατανάλωση. ‘Ετσι λοιπόν, οι εργαζόμενοι στο εμπόριο δεν είναι πλέον απαραίτητοι, κυρίως επειδή οι άνθρωποι δεν έχουν χρήματα. Αυτό όμως είναι αναπόφευκτο. Το μεγάλο ερώτημα είναι γιατί αυτοί οι ίδιοι δεν έγιναν ξεναγοί για παράδειγμα, ή γιατί δεν έγιναν παραγωγικοί στον τομέα των εξαγωγών. Αυτό είναι το βασικό ερώτημα με το οποίο κανείς δεν ασχολείται.
5. Η Ελλάδα δεν αποπληρώνει αυτή τη στιγμή κανενός είδους χρέος, ούτε καν τους τόκους. Υπάρχει ένα πολύ μικρό πρωτογενές πλεόνασμα. Εναπόκειται λοιπόν στην ελληνική κυβέρνηση να αποφασίσει εάν θέλει να επενδύσει αυτά τα χρήματα ή να τα δαπανήσει στις συντάξεις. Είναι απλό, δεν μπορούν πλέον να συνεχίσουν να δαπανούν τα χρήματα άλλων. Δεν μπορούν να τα έχουν και τα δύο. Θα πρέπει να διαλέξουν. Εάν μειωθούν οι συνταξιοδοτικές δαπάνες, η κυβέρνηση θα εξοικονομήσει κάποια χρήματα. Πρόκειται για συγκεκριμένα δεδομένα και εφόσον η κυβέρνηση δεν διαθέτει χρήματα, αυτό ακριβώς θα πρέπει να κάνει. Έχω την εντύπωση ότι κάποιος είχε πει κάποτε ότι το πρόβλημα με τους σοσιαλιστές είναι ότι ξεμένουν από χρήματα άλλων…
6. Αυτά τα πέντε χρόνια δαπανήθηκαν κατά βάση στην περικοπή των δαπανών, πάρα πολύς χρόνος στις επενδύσεις και πάρα πολύ λίγος χρόνος στο συνταξιοδοτικό, παρόλο που γνωρίζω ότι η εντύπωση που επικρατεί είναι διαφορετική. Οι εξαγωγές, μολαταύτα, δεν έχουν αυξηθεί. Πρόκειται για ένα άλυτο μυστήριο, πάνω στο οποίο εργάζομαι αυτήν ακριβώς τη στιγμή. Επειδή σε όλες τις άλλες περιπτώσεις χωρών η συγκεκριμένη προσέγγιση υπήρξε αποτελεσματική.
Βλέπω πλέον ότι μεγάλο μέρος των ελληνικών εξαγωγών ελάχιστη σχέση έχουν με την ίδια την Ελλάδα. Πάρτε για παράδειγμα τις θαλάσσιες μεταφορές και τη ναυτιλία. Τα πλοία αυτά χρηματοδοτούνται από το Λονδίνο ή τη Γερμανία. Τα πληρώματά τους προέρχονται από χώρες του τρίτου κόσμου. Και αυτό που συνέβη το 2008 ήταν ότι αυτός ακριβώς ο τομέας υπέστη καθίζηση σε παγκόσμιο επίπεδο. Αλλά ούτε οι εξαγωγές αγαθών έχουν αυξηθεί. Ορισμένοι αναλυτές συνιστούν ότι αυτό οφείλεται στην πιστωτική κρίση. Η πιστωτική κρίση, ωστόσο, οφείλεται στην πολιτική αβεβαιότητα. Επομένως, υπό μία έννοια η προέλευσή της είναι εγχώρια. Εφόσον υπάρχει πολιτική αβεβαιότητα, οι άνθρωποι αποσύρουν τα χρήματά τους.
7. Οτιδήποτε κι αν έχουν υποσχεθεί, δεν θα μπορέσουν να το τηρήσουν. Και οι πιστωτές το γνωρίζουν αυτό. Εάν συμφωνήσουν για 2,5%, το αποτέλεσμα θα είναι τελικά 1% ή μηδέν. Οι αριθμοί αυτοί υπάρχουν απλώς και μόνο για να παρουσιάζονται στα κοινοβούλια. Από την άλλη, ένα ελάχιστο πρωτογενές πλεόνασμα για ένα έτος δεν θα έχει κανέναν αντίκτυπο στο χρέος. Η Ελλάδα θα κληθεί να αποπληρώσει το χρέος της σε 20 χρόνια. Το βασικό είναι να δοθεί ώθηση στην οικονομία και στις εξαγωγές.
