Πολύ λίγοι από όλους όσους τοποθετούνται στον ελληνικό δημόσιο διάλογο διαθέτουν το μορφωτικό και διανοητικό ανάστημα του Αρχιεπισκόπου Αναστάσιου της Αλβανίας ενώ ελάχιστοι μπορούν να παρακολουθήσουν τη σκέψη του κι εντός της Εκκλησίας της Ελλάδας.
Στην εκπνοή του 2016, σε συνέντευξη του στο Έθνος, ο σημαντικός ιεράρχης τόνισε μεταξύ άλλων τα εξής:
-Για μία αποτελεσματική θεραπευτική αγωγή πρέπει να τολμήσουμε ορθή διάγνωση. Συχνά γίνεται λόγος για διαφθορά. Παραλείπουμε όμως να ονομάσουμε τις ρίζες της: το ψέμα, την πλεονεξία, τον εγωκεντρισμό, την έλλειψη υπευθυνότητας έναντι του συνόλου. Αυτοί οι ιοί έχουν μολύνει πολλές ομάδες του πληθυσμού, όχι μόνο όσους βρίσκονται στην πολιτική ή οικονομική εξουσία. Γίνεται λόγος και για αυτοκριτική. Αλλά συνήθως εννοούμε ότι η αυτοκριτική αφορά άλλους, όχι εμάς. Δεν φτάνει όμως η διάγνωση. Επιβάλλεται να ακολουθηθεί με συνέπεια η δέουσα θεραπευτική αγωγή. Η ουσιαστική αλλαγή, στην Ορθόδοξη ορολογία λέγεται μετά-νοια, δηλαδή μεταβολή νοοτροπίας και συμπεριφοράς.
-Όσο για τους νέους επιστήμονες που φεύγουν, ασφαλώς είναι δικαιολογημένη η αναζήτηση καλύτερων συνθηκών στο εξωτερικό. Θα προσέθετα, όμως, ότι δεν πρέπει να λησμονήσουν ότι ανδρώθηκαν και μορφώθηκαν σε μια πανέμορφη χώρα με έναν υπέροχο πολιτισμό. Ας επωφεληθούν από τα πλεονεκτήματα της διαμονής τους στο εξωτερικό και ας μη λησμονήσουν την οικογένειά τους και τη χώρα τους, η οποία έχει ανάγκη από όλα τα ταλέντα και από όλα τα παιδιά της.
-Πριν από αρκετά χρόνια είχα διατυπώσει την άποψη ότι σε πολλά μουσουλμανικά περιβάλλοντα σιγόκαιγε η αγανάκτηση για την αδικία και την περιφρόνηση της αξιοπρέπειας των μουσουλμάνων, με την οποία οι πλούσιες χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής τους αντιμετώπιζαν. Ήταν επόμενο κάποια στιγμή να διαμαρτυρηθούν και το έκαναν δυναμικά. Αρχικά όσοι ανήκαν σε φτωχότερες ομάδες, αργότερα και πλουσιότεροι και μορφωμένοι ανέλαβαν ρόλους καθοδηγητικούς. Στον προηγούμενο αιώνα πολλοί καταφρονεμένοι επαναστάτησαν ζητώντας μια δικαιότερη κοινωνία, χρησιμοποιώντας συνθήματα από αθεϊστικές ιδεολογίες, όπως του διαλεκτικού υλισμού. Υπογράμμιζα ότι θα ήταν τραγικό να έχουμε τον 20ό αιώνα επαναστατικές συσπειρώσεις σε διεθνές επίπεδο, τροφοδοτούμενες από θρησκευτικό φανατισμό.
-Αν συνεργαστούν οι μεγάλες δυνάμεις, το Ισλαμικό Κράτος δεν θα αντέξει. Η ουσιαστικότερη θεραπεία είναι να αναζητηθεί συνειδητά περισσότερη δικαιοσύνη για όλους τους λαούς, ανεξαρτήτως πολιτιστικής και θρησκευτικής παραδόσεως και να καλλιεργηθεί ο αλληλοσεβασμός, το θεμέλιο της αρμονικής συνύπαρξης ανθρώπων και λαών, και η δικαιοσύνη απέναντι στις φτωχότερες κοινωνίες του πλανήτη. Πολλές προσπάθειες έχουν γίνει, ιδιαίτερα μετά την 11η Σεπτεμβρίου του 2001, για την ανάπτυξη του διαθρησκειακού διαλόγου για την ορθή ερμηνεία του Ισλάμ. Δυστυχώς οι φανατικές ερμηνείες των θρησκευτικών κειμένων ενθουσιάζουν περισσότερο τα πλήθη. Τελικά ποτέ δεν είναι αργά. Πρέπει όμως να επιταχυνθούν οι προσπάθειες για ειρηνική χρήση του θρησκευτικού βιώματος για παγκόσμια ανάπτυξη και δικαιοσύνη.
