Το παράδειγμα της "Δι@ύγειας" την περίοδο 2010-2011 είναι χαρακτηριστικό του τι μπορεί να κάνει ένας κρατικός μηχανισμός - ακόμη και στην Ελλάδα - όταν υπάρχει α) όραμα για στοχοθεσία, β) βούληση για πράξη, γ) ικανότητα για υλοποίηση.
Και πόσο εύκολη είναι η οπισθοδρόμηση, όταν εκλείψει ένα από - ή και όλα - τα παραπάνω (τελευταίος χρόνος).
Η χώρα κατέρρευσε εξαιτίας του πελατειακού κράτους.
Βασικό χαρακτηριστικό του πελατειακού κράτους είναι η αδιαφάνεια, η «εξυπηρέτηση», η «συνδιαλλαγή», η «σπατάλη» κάτω από το τραπέζι.
Το 2005 ελληνικό πολιτικό κόμμα διατυπώνει για πρώτη φορά, μεταξύ άλλων, την εξής πρόταση:
«Καθολική υποχρέωση δημοσιοποίησης στο διαδίκτυο όλων των πράξεων, των φορέων του δημοσίου που αφορούν σε προμήθειες ή παροχές υπηρεσιών προς το δημόσιο καθώς και συμβάσεις παραχώρησης, συμπεριλαμβανομένων όλων των απευθείας αναθέσεων.»
Η απάντηση της τότε κυβέρνησης εδώ. Μεταξύ άλλων χαρακτήριζε τις προτάσεις «σύντομο ανέκδοτο».
Το 2007 το ίδιο πολιτικό κόμμα επεκτείνει ακόμη περισσότερο το εύρος της συγκεκριμένης πρότασης και την εντάσσει στο προγραμματικό του πλαίσιο:
«Κάθε υπουργική απόφαση που αφορά διάθεση κονδυλίων δημοσιεύεται την επόμενη κιόλας ημέρα στο διαδίκτυο».
Η τότε κυβέρνηση εξακολουθεί να μην ενδιαφέρεται. Ακολουθεί η αποκάλυψη του σκανδάλου των δομημένων ομολόγων και την επόμενη χρονιά, το 2008, το σκάνδαλο με την εμπλοκή της Μονής Βατοπεδίου.
Το 2009 η πρόταση έχει αποκτήσει τέτοιο εύρος εφαρμογής και τέτοια απολυτότητα στη διατύπωση που η υλοποίησή της φαίνεται πραγματικά αδύνατη. Η πρόταση, που αποτέλεσε βασική προγραμματική προεκλογική δέσμευση, διατυπώθηκε ως εξής στο κυβερνητικό πρόγραμμα του κόμματος για τις εκλογές του 2009:
«Ανάρτηση στο διαδίκτυο όλων των υπογραφών υπουργών και όλων των πράξεων του Δημοσίου και της Αυτοδιοίκησης».
Οι εκλογές πραγματοποιήθηκαν στις 4 Οκτωβρίου 2009.
Στις 9 Δεκεμβρίου 2009 η πρόταση είχε διατυπωθεί σε νομοθετική πρωτοβουλία και αναρτήθηκε στο διαδίκτυο για ηλεκτρονική διαβούλευση στην οποία συμμετείχαν εκατοντάδες κόσμου.
Ακολούθησε η κοινοβουλευτική διαδικασία διαβούλευσης και στις 18 Ιουνίου 2010, κατατέθηκε στη Βουλή το σχετικό σχέδιο νόμου. Το όλο εγχείρημα βαφτίστηκε «Διαύγεια».
Η ψήφιση της Διαύγειας από τη Βουλή ολοκληρώθηκε στις 5 Ιουλίου 2010.
Ο Νόμος δημοσιεύτηκε στις 13 Ιουλίου 2010.
Ο Νόμος ξεκίνησε να εφαρμόζεται την 1η Οκτωβρίου 2010.
Η "ανέφικτη" πρόταση άρχισε να εφαρμόζεται σε ένα μόλις χρόνο από τις εκλογές της 4ης Οκτωβρίου 2009. Χιλιάδες υπάλληλοι την έκαναν πράξη.
Το 2010 καταχωρήθηκαν στη Διαύγεια 191.147 αποφάσεις.
Το 2011 καταχωρήθηκαν 3.080.315 αποφάσεις και το 2012 καταχωρήθηκαν 3.642.017 αποφάσεις, 3.532 συνολικά φορέων του Δημοσίου.
Εδώ μία ιδιαίτερα αναλυτική αξιολόγηση (Ιούλιος 2011) του προγράμματος «Διαύγεια» από καθηγητές και σπουδαστές της Εθνική Σχολής Δημόσιας Διοίκησης.
Από την πτώση της κυβέρνησης Παπανδρέου και μετά, δεν ακούγονται πολλά πράγματα για τη Διαύγεια. Το Πρόγραμμα επανέρχεται στο φως της δημοσιότητας μόνο για προβλήματα, με το σύστημα να τίθεται εκτός λειτουργίας, για ημέρες, τόσο τον Αύγουστο (εδώ) όσο και τον Νοέμβριο (εδώ) του 2012.
Η τελευταία πραγματικά θετική είδηση που ακούστηκε προς την κατεύθυνση ενίσχυσης και περαιτέρω θωράκισης της διαφάνειας, που είναι και η πεμπτουσία της Διαύγειας, ήταν η απόφαση του Δήμου Αθηναίων να παρέχει στους πολίτες από τα τέλη Σεπτεμβρίου 2013 και για πρώτη φορά στην Ελλάδα, τη δυνατότητα να παρακολουθούν σε πραγματικό χρόνο την πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού του Δήμου.
Από πλευράς σημερινής κυβέρνησης, το μόνο που ακούστηκε από πέρσι τον Ιούνιο αναφορικά με τη Διαύγεια – πάνω από ένας χρόνος – ήταν η, μετά από θύελλα αντιδράσεων, πρόσφατη απόσυρση διάταξης. Διάταξη που πολλοί ερμήνευσαν ως κατάργηση της υποχρεωτικής ανάρτησης των πράξεων στο διαδίκτυο. Στελέχη του αρμόδιου Υπουργείου δήλωσαν για το ζήτημα ότι «η διατύπωση ήταν κακή και όντως υπήρχε περιθώριο παρερμηνείας».
Οι περισσότεροι πάντως πιστεύουν ότι η προσπάθεια αποδόμησης της Διαύγειας θα συνεχιστεί.
