Παρακολουθώντας τη λειτουργία της Μεγάλης Δευτέρας σε ένα συριακό ορθόδοξο ναό στο Μάρντιν

11.4.15


Αν κοιτάξεις από χαμηλά προς τα πάνω την παλιά πόλη του Μάρντιν, στην οποία κατοικούν σχεδόν μόνο Κούρδοι, θα δεις να ξεφυτρώνουν πολλοί μιναρέδες, όπως σε κάθε πόλη της Τουρκίας, μόνο που σε αυτή την περίπτωση θα δεις να στέκονται κοντά τους και αρκετά καμπαναριά.

Διαβάζοντας τους διάφορους τουριστικούς οδηγούς, είχα σημειώσει ως αναγκαία μια επίσκεψη σε ένα ναό της Συριακής Ορθοδοξίας που στα αγγλικά κείμενα εμφανίζεται ως «Church of Forties» και στα τουρκικά ως «Kırklar Kilisesi». Βρέθηκα στην πόλη τη Μεγάλη Δευτέρα και σκέφθηκα ότι αν ήμουν τυχερός, θα μπορούσα να παραστώ και στη λειτουργία της Μεγάλης Εβδομάδας.

Η πρώτη προσπάθεια εντοπισμού της θέσης του ναού δεν ήταν επιτυχής. Το καμπαναριό που χρησιμοποιήσαμε ως δείκτη πορείας αντί του GPS δεν ήταν τελικά αυτό που ψάχναμε και απομείναμε να περπατάμε αμήχανα στο λαβύρινθο από τα διάφορα σοκάκια και τις ψηλές αυλές, ώσπου πέσαμε πάνω στο εργαστήριο ενός καλοσυνάτου Κούρδου που κατασκεύαζε πορτραίτα, διακοσμητικούς μαγνήτες κι άλλα σουβενίρ από ξύλο.


Του εξηγήσαμε ότι ψάχναμε την εκκλησία αλλά δεν μπορούσαμε να τη βρούμε και μας αντιπρότεινε να ρίξουμε μια ματιά στα δημιουργήματα του και θα μας δώσει περισσότερες πληροφορίες. Λίγη ώρα μετά, ένας σιωπηλός κύριος που βρισκόταν επίσης στο εργαστήριο μας είπε ότι ήταν Σύριος Ορθόδοξος τουρκικής καταγωγής κι ότι θα μας συνόδευε μέχρι το ναό.

Περπατήσαμε στα ίδια σοκάκια με πριν αλλά αυτή τη φορά μια πόρτα που είχαμε αρχικά υποτιμήσει αποδείχθηκε ότι ήταν αυτή που οδηγούσε στην αυλή του ναού. Περπατήσαμε μαζί του και λίγα μέτρα δυο-τρεις άνδρες μας σταμάτησαν και ρώτησαν τον συνοδό μας ποιοι είμαστε και που πηγαίνουμε. Μετά τις αναγκαίες εξηγήσεις, μας επέτρεψαν να μπούμε στο ναό αλλά μας ζήτησαν να μην βγάλουμε καμία φωτογραφία από το εσωτερικό του καθώς η λειτουργία ήταν σε εξέλιξη.

Από ότι κατάλαβα, η άτυπη αυτή περιφρούρηση του ναού κρίνεται αναγκαία σε μια συντριπτικά μουσουλμανική περιοχή που δέχεται καθημερινά χιλιάδες πρόσφυγες από τη Συρία. Με τους Χριστιανούς της πόλης να είναι λιγοστοί και μετρημένοι, η παρουσία ενός ακόμα Χριστιανού και μάλιστα Ορθόδοξου μόνο συνηθισμένη δεν μπορεί να θεωρηθεί.


Μπαίνοντας πια στο ναό, η λειτουργία είχε ήδη αρχίσει και περίπου 30 πιστοί την παρακολουθούσαν με ευλάβεια. Αργότερα ο αριθμός αυτός θα αυξηθεί σημαντικά, σχεδόν θα διπλασιαστεί. Το εντυπωσιακό ήταν ότι οι γέροντες ήταν λιγοστοί, οι περισσότεροι πιστοί ήταν νεαρής ηλικίας ενώ πολλά ήταν και τα παιδιά.

Η λειτουργία έμοιαζε αρκετά με αυτήν την ελληνικής Ορθοδοξίας αλλά δεν ήταν ακριβώς ίδια. Εξάλλου, πρόκειται για διαφορετικό δόγμα που δεν υπόκειται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης. Η γλώσσα της λειτουργίας είναι η Συριακή (Syriac), μια μετεξέλιξη των αραμαϊκών η οποία στη συνέχεια επηρέασε και εν τέλει απορροφήθηκε από τα αραβικά. Διέκρινα μονάχα κάποιους βασικούς ύμνους στα τουρκικά όπως το Πάτερ Ημών. Συχνές ήταν και οι γονυκλισίες εκ μέρους των πιστών, κάτι που στα δικά μου μάτια έμοιαζε με επιρροή από την αραβική λατρευτική κουλτούρα.


Όπως και στην περίπτωση του αρμένικου ναού που επισκέφθηκα στο Ντιγιάρμπακιρ, έτσι και σε αυτό το ναό στο Μάρντιν, ήταν εμφανές ότι δεν πρόκειται απλώς για έναν τόπο θρησκευτικής λατρείας αλλά για ένα χώρο συνάντησης της χριστιανικής κοινότητας της περιοχής η οποία από ότι μου είπαν αριθμεί πλέον περί τα 400 μέλη.

Ένας καθολικός Σύριος πρόσφυγας που συνάντησα νωρίτερα την ίδια μέρα μου είπε ότι θα γιορτάσει το Πάσχα μαζί με τους Ορθοδόξους και όχι μια εβδομάδα νωρίτερα κατά το καθολικό ημερολόγιο, καθώς νιώθει ότι δεν έχει καμία ουσία η διαίρεση των Χριστιανών σε μια τέτοια περιοχή και χρονική συγκυρία.


Αποχωρήσαμε πριν το τέλος της λειτουργίας αφού ευχαριστήσαμε τον ευγενή Τούρκο που μας οδήγησε μέχρι εκεί. Είχε ήδη βραδιάσει και το σκοτάδι έκανε τα σοκάκια του Μάρντιν ακόμα πιο γοητευτικά. Βγήκαμε από την αυλή της εκκλησίας και χαθήκαμε ξανά στην παλιά πόλη. Συνεχίζεται...