Το 1500 η μεγαλύτερη πόλη στον κόσμο ήταν το Πεκίνο με 600.000-700.000 κατοίκους. Ήταν μια καθαρή πόλη που είχε εκτεταμένο αποχετευτικό δίκτυο, ενώ το Λονδίνο των 20.000 κατοίκων ήταν ένα βρωμερό άθροισμα κατοικιών, με τα περιττώματα να παρασέρνονται από τα νερά στους δρόμους.
Η αυτοκρατορική Κίνα είχε από νωρίς πυξίδα, τυπογραφία, χαρτί, πυρίτιδα, ρολόγια, πορσελάνη, χυτοσίδηρο· ακόμη και σεισμογράφο! Η Δυτική Ευρώπη τότε συνερχόταν από τη μεγάλη επιδημία της πανώλης, που είχε αποδεκατίσει τον μισό πληθυσμό. Την ώρα που τα τεράστια πλοία-θησαυροφυλάκια των Κινέζων αυτοκρατόρων όργωναν τους ωκεανούς «για να συλλέξουν φόρους από τους βαρβάρους» (και, σύμφωνα με κάποιους μελετητές, ανακάλυπταν την Αμερική) η Ευρώπη μαστιζόταν από θρησκοληψίες ότι κάπου στον Ατλαντικό βρισκόταν το τέλος του επίπεδου κόσμου.
Και ξαφνικά η Κίνα φρέναρε και η Ευρώπη (με πρώτη την Αγγλία) άρχισε να απογειώνεται. Το 1433 έγινε αυτοκράτορας ο Χονγκ Τζι, ο οποίος απαγόρευσε τις υπερπόντιες αποστολές. Το 1661 οι κάτοικοι που ζούσαν στις νότιες παράκτιες περιοχές (η πιο δραστήρια εμπορική ζώνη της αυτοκρατορικής Κίνας) διατάχθηκαν να εγκατασταθούν στην ενδοχώρα σε απόσταση 27 χλμ. από τις ακτές. Στρατιωτικές μονάδες περιπολούσαν την ακτογραμμή για να επιβάλλουν το μέτρο, ενώ μέχρι το 1693 απαγορεύτηκε πλήρως η ναυσιπλοΐα.
«Ο λόγος για τον οποίο τόσο η δυναστεία των Μινγκ όσο και η δυναστεία των Τσινγκ αντετίθεντο στο διεθνές εμπόριο», γράφουν οι Daron Acemoglou και James. A. Robinson, «είναι πλέον γνωστός: ο φόβος για τη δημιουργική καταστροφή. Ο πρωταρχικός στόχος των Κινέζων αυτοκρατόρων ήταν η πολιτική σταθερότητα. Το διεθνές εμπόριο θα μπορούσε να έχει αποσταθεροποιητικές τάσεις λόγω του πλουτισμού των εμπόρων και της συνεπακόλουθης αύξησης των διεκδικήσεών τους». Μια πολιτική απόφαση λοιπόν χαντάκωσε την Κίνα, την ώρα που οι πολιτικοί και οικονομικοί θεσμοί της φτωχής Βρετανίας γίνονταν όλο και πιο ανοιχτοί.
«Είναι οι θεσμοί, ανόητε» από τον Πάσχο Μανδραβέλη εδώ.
