«Μια σωστή σύγκριση μεταξύ πολιτισμικών παραδόσεων, πρέπει να είναι αναλογική»

Απολαμβάνω πάντοτε την ανάγνωση των επιφυλλίδων του σημαντικού Νάσου Βαγενά στο Βήμα της Κυριακής, καθώς εκτιμώ ιδιαίτερα τον τρόπο με τον οποίο συχνά σχολιάζει τους Έλληνες κριτικούς.

Στο τελευταίο του άρθρο, σχολιάζει την κριτική που ασκείται στη...νεοελληνική κριτική με τον παρακάτω τρόπο:


Αν υπάρχει ένα βασικό χαρακτηριστικό της νεοελληνικής κριτικής, αυτό είναι η συνεχής προσπάθεια επαφής και συνομιλίας με τα διαδραματιζόμενα στον ευρωπαϊκό κριτικό χώρο, και μάλιστα...



...με μιαν εγρήγορση αξιοθαύμαστη, όταν σκεφτεί κανείς τις υλικές δυνατότητες υπό τις οποίες ετελείτο, και συνεχίζει ως έναν βαθμό να τελείται, αυτή η συνομιλία: την αδυναμία επαρκούς συμμετοχής, εξαιτίας της οθωμανικής υποδούλωσης, στα αναγεννησιακά και μεταναγεννησιακά πολιτισμικά δρώμενα· τον πληθυσμικό ολιγάριθμο και την ένδεια του νέου ελληνικού κράτους·  τη γεωγραφική απόσταση του ελλαδικού χώρου από τα ευρωπαϊκά πολιτισμικά κέντρα.

Φαίνεται ότι από το μυαλό των ανθρώπων που περιγράφουν τη νεοελληνική κριτική με τα χωρία που παρέθεσα δεν έχει περάσει η σκέψη ότι μια σύγκριση μεταξύ πολιτισμικών παραδόσεων για να είναι σωστή πρέπει να είναι αναλογική· ότι η λογοτεχνική κριτική μιας χώρας όπως η Ελλάδα θα πρέπει να αξιολογείται με γνώμονα τις δικές της υλικές συνθήκες παραγωγής, όχι τις συνθήκες της γαλλικής, της βρετανικής ή της γερμανικής κριτικής - όχι δηλαδή με όρους ανιστορικούς. Και είναι ακριβώς η αναλογική σύγκριση εκείνο που δείχνει ότι η νεοελληνική κριτική όχι μόνο δεν αποδείχτηκε κατώτερη των ιστορικών συνθηκών και των προϋποθέσεων υπό τις οποίες παράγεται η λογοτεχνική κριτική, αλλά κατόρθωσε να δώσει και έργα που υπερβαίνουν αυτές τις συνθήκες.

Σχόλιο Παραπολιτικής: Νομίζω ότι μπορούμε να «δανειστούμε» αυτή τη διαπίστωση του κ. Βαγένα και να τη «φυτέψουμε» και στον ευρύτερο χώρο της Πολιτικής, απαλλάσσοντας τον δημόσιο διάλογο από συχνά ανεδαφικά ουτοπικές αναλογίες με τον ευρωπαϊκό χώρο.